نرخ بهره چیست ؟

نرخ بهره چیست: ساده ترین تعریف از نرخ بهره!

وقتی از بانک مبلغی را به‌عنوان وام دریافت می کنید، این مبلغ به صورت تدریجی (معمولا در قالب اقساط ماهیانه) به بانک بازپرداخت میشود؛ اما با توجه به تورم ارزش پول به‌مرور زمان تغییر می‌کند، به‌منظور جلوگیری از کاهش ارزش پول و لحاظ تورم، باید علاوه بر وام دریافتی، مبلغ اضافه‌تری  به عنوان بهره به بانک پرداخت کنید این مبلغ اضافه را بهره وام مینامیم؛ که می‌تواند هزینه فرصت «هزینه فرصت از دست رفته» سرمایه گذاری نیز تعریف شود.
نرخ بهره (Interest rate) عبارت است از نرخی که بابت جلوگیری از کاهش ارزش پول پرداختی در امروز و دریافتی در آینده (به دلیل ارزش زمانی پول و نرخ تورم) از وام‌گیرنده اخذ می‌شود این وام گیرنده میتواند شخص ( حقیقی یا حقوقی ) یا بانک باشد .
با توجه به این موضوع که به‌منظور جبران فرصت‌های سرمایه‌گذاری شخصی که وام میدهد ، ممکن است مبلغی  به‌عنوان حداقل سود مورد انتظار وام‌دهنده به این نرخ اضافه کند ؛ زیرا وام‌دهنده می‌توانست این مبلغ را در حوزه ی دیگری  سرمایه‌گذاری کند ولی آن را به شما وام داده است. برای درک بهتر این مسیله ، مثالی میزنیم:زمانی که شما در بانک حساب پس‌انداز افتتاح می‌کنید، بانک به شما مبلغی را به‌عنوان سود میپردازد. این سود، هزینه فرصت های از دست رفته سرمایه‌گذاری شما در بانک است. زیرا شما می‌توانستید پول خود را وارد بازار سهام طلا دلار مسکن یا سایر سرمایه‌گذاری‌ها کنید و به بانک نسپارید. همچنین شما ممکن است اوراقی را خریداری کنید و بابت آن سود دریافت کنید که بابت سرمایه‌گذاری در این اوراق، به شما پرداخت می‌شود. این نرخ را می‌توان به‌ عنوان یک عامل مالی در هنگام برداشت از سرمایه تعریف کرد.  در کل نرخ بهره به عنوان درصدی از کل مبلغ وام‌ گرفته ‌شده بیان می‌شود.

نرخ بهره را چه کسی تعریف میکند؟

در بیشتر کشورها با هدف جلوگیری از هرج‌ومرج در سیستم های اقتصادی ، تنها بانک مرکزی اجازۀ اعلام تعیین نرخ بهره را دارد. به این ترتیب، بانک‌ها نمی‌توانند به‌صورت خودسرانه نرخ بهرۀ متفاوتی را تعیین کنند . همکاری سیستم متمرکز بانک مرکزی با ناظران اقتصادی دولتی کمک می‌کند تا قیمت‌ها پایدار باقی مانده و نقدینگی مناسبی در بازار وجود داشته باشد. این کار تنها در صورتی امکان‌پذیر است که سیاست‌های پولی بانک‌ها مرتباً رصد و پیگیری شود تا فرایند عرضۀ پول به اقتصاد در یک حد متعادل و پایدار قرار بگیرد .

بهره و انواع آن :

مهمترین قدم در فضای مالی و سرمایه‌گذاری، آشنایی با مفاهیم مالی و پرکاربرد این حوزه است. همانطورکه پیداست ، نرخ بهره نیز از مهم‌ترین مفاهیم دنیای سرمایه‌گذاری بوده و انواع مختلفی دارد. در این بخش به بررسی و معرفی انواع نرخ بهره می‌پردازیم.

نرخ بهره ساده

« نرخ بهره ساده» (Simple Interest Rate | SI)، آسان‌ترین روش برای محاسبه سود تعلق ‌گرفته به وام های پرداختی به شمار می‌رود. می‌توان نرخ سود ساده را از ضرب نرخ سود روزانه در مبلغ اصلی وام در تعداد روز‌های باقی‌مانده تا زمان سررسید،مشخص کرد .

نرخ بهره مرکب

بعضی از وام‌دهندگان برای قرض دادن منابع مالی «نرخ سود مرکب» (Compound Interest Rate) را ترجیح می‌دهند زیرا با این روش، می‌توان سود بیشتری را از فردی که وام می خواهد دریافت کرد. سود مرکب را بهره‌آوری بهره نیز می‌گویند زیرا نرخ سود نه تنها به مبلغ اصلی بلکه به سود‌های انباشته شده دوره‌های قبل نیز تعلق می‌‌گیرد. درواقع، بانک فرض می‌کند که در انتهای سال اول فرد باید مبلغ اصلی را به همراه نرخ بهره آن پرداخت کند. همچنین بانک فرض می‌کند که در انتهای سال دوم فرد وام‌گرفته موظف به پرداخت مبلغ اصلی و نرخ سود سال اول و نرخ سود تعلق گرفته بر بهره سال اول است. سودی که فرد وام‌گرفته موظف به پرداخت آن است با مرکب شدن، بیشتر از سود ساده خواهد بود.
سود ممکن است به صورت ماهانه به مبلغ اصلی و بهره‌ ماه‌های قبل نیز تعلق بگیرد. در چهارچوب‌ زمانی کوتاه‌تر، محاسبه سود ساده و مرکب , شبیه یکدیگر خواهد بود اما با افزایش مدت زمان وام‌دهی اختلاف بین نحوه محاسبه این دو نوع سود بیشتر نیز می‌شود. مثال زیر، اطلاعات بیشتری را در مورد نحوه محاسبه نرخ سود مرکب در اختیار قرار می‌دهد.

نرخ بهره بین بانکی

« نرخ بهره بانکی » (Interbank Rate) در واقع به نرخ سود اعمال شده بر وام‌های کوتاه‌مدت بین بانک‌ها اشاره می‌کند. در ادبیات اقتصادی، ممکن است به علت کوتاه‌ بودن مدت زمان این وام‌ها (در حد ۲۴ ساعت)، نرخ تعلق‌ گرفته به آن‌ها را «نرخ یک ‌شبه» (Overnight Rate) نیز بنامند. بازار وام‌دهی بین بانکی بازاری است که در آن، بانک‌ها مبالغی را برای مدت معلوم به یکدیگر قرض می‌دهند.
اکثر وام‌های بین‌بانکی سررسید یک هفته‌ای یا کمتر دارند و حتی ممکن است سررسید آن‌ها روزانه باشد. این وام‌ها با نرخ سود بین بانکی پرداخت می‌شوند. در واقع، بانک‌ها موظف به نگهداری مقدار مشخصی دارایی نقدی تحت عنوان «ذخیره اجباری» (Reserve Requirement) هستند تا در صورت مراجعه زیاد مشتریان برای برداشت سپرده هایشان، بانک اعتباره خود را از دست ندهد.
اگر بانکی به حداقل میزان نقدینگی دسترسی نداشته باشد، برای جبران این کمبود اقدام به تقاضای منابع مالی در بازار های بین‌بانکی می‌کند. از طرفی‌ دیگر، بعضی‌از بانک‌ها با ذخایر نقدی مازاد به سایر بانک‌ها در بازار بین بانکی وام با نرخ سود بین بانکی اعطا می‌کنند.
بازه گسترده‌ای از نرخ‌های سود بین بانکی وجود دارد که از آن‌ها می‌توان به «نرخ بهره فدرال رزرو» (Federal Funds Rate) در ایالات متحده آمریکا، «نرخ سود استقراضی بین بانکی لندن» (London Interbank Offered Rate | LIBOR) در انگلستان و «نرخ سود بین بانکی در اروپا» (Euro Interbank Offer Rate| Euribor) اشاره کرد. نرخ بهره بین‌بانکی بر نرخ بهره پایه – نرخ وام‌دهی بانک‌های تجاری به معتبرترین مشتریان خود – نیز اثرگذار است .

نرخ بهره اسمی

ناشران اوراق قرضه به هنگامی که این اوراق را نشر میدهند نرخی را به عنوان نرخ بهره اسمی اعلام میکنند که عبارت است از (سود پرداختی سالانه به دارندۀ ورقه قرضه به صورت نسبتی از ارزش اسمی ورقه قرضه.) بنابراین نرخ بهره اسمی از تقسیم پرداخت بهره سالیانه به قیمت اسمی ورقۀ قرضه بدست می آید .

 نرخ بهره ی موثر

بیشتر ناشران اوراق قرضه، بهره مربوط به ورقه قرضه را در مدت زمان ۳  یا ۶ ماه می پردازند که این امر برای سرمایه‌گذار این فرصت را مهیا میکند که بهرۀ دریافتی را مجدداً سرمایه گذاری نموده و بازده خود را زیاد کند . بنابراین نرخ بهرۀ سرمایه‌گذار در این صورت متفاوت از نرخ بهره اعلام‌شده تعیین میشود .

بهره شناور

نرخ بهره‌ای است که با تغییر عواملی مانند نرخ بهره بازار، شاخص بازار سهام، نرخ تورم و ... عوض میشود . این نرخ بهره را می‌توان نرخ بهره متغیر یا قابل تنظیم نامید، بهره ی ثابت این نوع نرخ بهره، مقابل نرخ بهره شناور است که در آن نرخ بهره بدهی در مدت زمان توافق شده ثابت می ماند .

علت تفاوت در نرخ بهره مبتنی بر چه چیزی است ؟

نرخ بهره معمولاً برای دورهٔ ی زمانی یک ساله محاسبه می‌شود و هرگاه مدت آن مشخص نشود منظور همان دوره سالانه است. برای وام های گوناگون معمولاً نرخ‌های بهره متفاوتی نیز وجود دارد، مانند وام سرمایه‌گذاری ثابت، وام مسکن ، وام سرمایه در گردش، قرض های کوتاه‌مدت یا بلند مدت دولتی و مانند آن  ، دلیل این نرخ‌های مختلف را باید در ماهیت خود نرخ‌های بهره جستجو کرد .

• ارجحیت زمانی: مبلغ وام داده شده به عنوان پس اندازی می باشد که به دلیل به «تعویق انداختن مصرف» به دست آمده‌است. هر اندازه که تمایل به مصرف حال پول نسبت به مصرف آینده آن بیشتر باشد، پیداست  که مبلغ بیشتری باید برای پاداش به تعویق انداختن مصرف پول پرداخت شود بنابراین نرخ بهره بیشتر خواهد شد.

• ریسک نقدشوندگی: وام دادن معمولاً به معنای مبادله پول با یک دارایی غیر پولی مانند «اوراق قرضه» یا «اسناد خزانه» می باشد که به عنوان یک وسیله پرداخت برای کالاها و خدمات مورد پذیرش عموم مردم نیست؛ بنابراین اگر قبل از تاریخ سررسید، نیاز وام‌دهنده به پول بیشتر از موجودی او باشد، مجبور است که یا دارایی غیر پولی خود را به پول تبدیل کند، یا وجه نقد قرض بگیرد . این تبدیل دارایی غیرنقدی به وجه نقد امکان دارد با دشواری، دیرکرد، و حتی زیان همراه باشد، و بنابراین داد و ستد یک دارایی نقدی (همان پول) با دارایی دیگری که از توان نقدینگی کمتری برخوردار است، ممکن است همراه ریسک  باشد. از این رو در فرایند وام دادن تقبل این ریسک باید جبران شود، و همین موضوع نرخ بهره را بالاتر خواهد برد .

• ریسک نکول: این امکان وجود دارد که وام‌دهنده نسبت به بازپرداخت وام از سوی وام‌گیرنده اطمینان نداشته باشد و اصل مبلغ پرداختی (وام) در حقیقت بازپرداخت نشود و نکول شود.( در اصطلاح کارکنان مالی اگر طرف قرارداد نتواند در قبال قراردادی که بسته‌ است به تمام یا بخشی از تعهدات‌اش، خواسته یا ناخواسته، عمل کند، گویند که «نُکول» انجام داده‌است.) پذیرش  این خطر نیز دلیل دیگری است برای وجود نرخ بهره، و میزان چنین ریسکی نیز به نوع وام پرداختی بستگی دارد.

• تورم: هرگاه افزایش سطح عمومی قیمت‌ها (تورم) در اقتصاد وجود داشته باشد، ارزش واقعی مبلغ وام تا زمان سررسید به نسبت میزان تورم کاهش خواهد یافت. بر این پایه برای جبران خطر کاهش قدرت خرید پول وام دهنده، وجود نرخ بهره ضرورت پیدا میکند.

عوامل بالا دلایل وجود نرخ بهره مثبت را توضیح میدهند. نرخ بهره پرداختی برای هر نوع وام به نوعی قیمت آن وام می باشد ؛ یعنی قیمتی که برای استفاده از پول قرار است پرداخت شود. به همین خاطر اقتصاددانان تعیین نرخ بهره را بر پایه عرضه و تقاضا بیان میکنند.
عواملی که بر نرخ بهره تاثیر می گذارند :

• دستورالعمل‌های دولت برای دستیابی به اهداف دولت به بانک مرکزی پول از کل مبلغ قرضه یا قرض گرفته شده

• اصطلاح بلوغ سرمایه‌گذاری

• احتمال پیش‌بینی احتمالی وام گیرنده

• عرضه و تقاضا در بازار

در حقیقت بالا یا پایین بودن نرخ بهره بستگی به این موضوع دارد که شخص در کدام سمت قرار گرفته است. اگر شخص به عنوان فردی باشد که وام بدهد، هرچقدر که نرخ بهره بیشتر باشد سود کرده است؛ چراکه بالا بودن نرخ بهره میتواند باعث این شود که از کاهش ارزش پول شخص در طول زمان جلوگیری شود و یا ارزش پول او حفظ گردد. اما اگر شخص در سمتی باشد که وام به او تعلق می‌گیرد، هرقدر که نرخ بهره پایینتر باشد برایش بهتر است؛ چرا که سود و نرخ کمتری را پرداخت میکند . به عبارتی، اگر نرخ بهره بالا باشد تمایل برای سپرده‌گذاری بیشتر است اما اگر نرخ بهره کمتر باشد برای بانک و موسسات ایجاد پروژه راحت‌تر است.

روش های محاسبه ی نرخ بهره :

برای محاسبه نرخ های بهره باید به فرمول آن مسلط باشیم .

فرمول نرخ بهره ساده

این فرمول برابر با حاصل‌ضرب سه متغیر اصل سرمایه، نرخ بهره سالانه و تعداد سال‌ها    Simple Interest = P*I*N

• P: اصل سرمایه (وام)

• I: نرخ بهره سالانه

• N: تعداد سالها

فرمول محاسبۀ نرخ بهرۀ مرکب چیست؟
 

نرخ بهرۀ مرکب را از طریق محاسبه ی زیر می توان حساب نمود. در این فرمول حرف «P» نشان‌دهندۀ اصل سرمایه، حرف «i» نشان‌دهندۀ نرخ بهرۀ سالانه و حرف «n» نیز نشان‌دهندۀ تعداد سال می باشد .

   P× [(1+i)n-1]= نرخ بهرۀ مرکب

هنگامیکه از روش مرکب استفاده می‌کنیم، چون سود به‌صورت ماهانه از اصل سرمایه + سود انباشته‌شده از ماه‌های قبلی گرفته می‌شود، مقدار آن بالاتر است. همچنین میزان آن برای چارچوب‌های زمانی کوتاه‌تر، برای هر دو روش نسبتاً مشابه خواهد بود. با افزایش زمان بازپرداخت، تفاوت بین این دو نوع از محاسبات سود نیز رشد می‌کند. معمولاً نرخ بهره برای یک سال حساب می‌شود و هرگاه مدت آن مشخص نگردد منظور همان دوره سالانه میباشد .
در هر زمان، نرخ‌های متفاوتی می‌توان یافت که به انواع مختلف وام مانند وام سرمایه‌گذاری ثابت، وام مسکن، وام سرمایه در گردش، قروض کوتاه‌مدت یا بلندمدت دولتی و غیره مربوط می‌شود.

 دلایل تغییر نرخ بهره

• سود سیاسی کوتاه مدت: کاهش نرخ بهره می‌تواند به اقتصاد رشد کوتاه مدت بدهد. در شرایط عادی اکثر اقتصاددانان بر این باورند که کاهش نرخ بهره تنها سود کوتاه مدت را در فعالیت اقتصادی بدست می‌آورد که به زودی با تورم جبران میشود. تقویت سریع می‌تواند بر انتخابات تأثیر بگذارد. اکثر اقتصاددانان از بانک‌های مرکزی مستقل حمایت می‌کنند تا تأثیر سیاست بر نرخ‌های بهره را کاهش دهند.

• مصرف پس‌انداز: هنگامی که پول قرض داده می‌شود , وام دهنده وثیقه پول را صرف کالاهای مصرف خواهد کرد. از آنجایی که با توجه به نظریه ترجیح زمان، مردم در حال حاضر کالاها را به کالاها ترجیح می‌دهند، در یک بازار آزاد نرخ بهره مثبت وجود خواهد داشت.

• انتظارات تورمی: اکثر اقتصادها به‌طور کلی نشان دهنده ی تورم هستند ، به این معنی که با مقدار معینی از پول، در آینده تعداد کالای کمتری به نسبت زمان حال می توانند تهیه کنند .وام گیرنده باید برای وام دهنده با پرداخت سود این تورم را جبران نماید.

• سرمایه‌گذاری‌های جایگزین: وام دهنده بین استفاده از پول خود در سرمایه‌گذاری‌های مختلف حق انتخاب دارد . اگر او یکی را انتخاب کند، او از تمام دیگران رد می‌کند.

• خطرات سرمایه‌گذاری: همیشه خطر وجود دارد که وام گیرنده به ورشکستگی، فرار از زندان، مرگ، یا به‌طور پیش‌فرض در مورد وام. این به این معنی است که وام دهنده معمولاً حق بیمه ریسک را بر عهده می‌گیرد تا اطمینان حاصل نماید که در سرتاسر سرمایه‌گذاری‌هایش، برای کسانی که شکست می‌خورند، جبران می‌شود.

• اولویت نقدشوندگی: مردم ترجیح می‌دهند که منابع خود را در قالب‌هایی که می‌توانند بلافاصله مبادله شوند، در دسترس قرار می‌دهند، نه فرمی که برای تحقق آن مدت زمان زیادی لازم باشد.

• مالیات: از آنجایی که برخی از سود حاصل از بهره ممکن است به مالیات برسد، وام دهنده ممکن است به میزان بالاتر برای پرداخت این زیان اصرار داشته باشد .

• بانک‌ها: بانک‌ها می‌توانند نرخ بهره را عوض کنند یا به کاهش یا افزایش رشد اقتصادی کمک کنند. این شامل افزایش نرخ بهره برای کاهش رشد اقتصادی یا کاهش نرخ بهره برای ترویج رشد اقتصادی میباشد .

• اقتصاد: نرخ بهره می‌تواند با توجه به وضعیت اقتصاد تغییر کند. به‌طور کلی می‌توان دریافت که اگر اقتصاد قوی باشد، نرخ بهره نیز بالا خواهد بود، اگر اقتصاد ضعیف باشد، نرخ بهره پایین خواهد آمد .

نرخ بهره ی سالانه چیست ؟

در قسمت های قبلی با اصطلاح نرخ بهره آشنا شدیم. همانطور که اشاره شد، نرخ بهره مبلغی است که وام‌گیرنده در ازای وام گرفته‌شده با هدف جلوگیری از کاهش ارزش پول پایه، میپردازد . جهت پرداخت نرخ بهره می‌توان دوره‌های زمانی متفاوتی، یعنی دوره‌های روزانه، ماهانه و سالانه، را در نظر گرفت. معمولا نرخ بهره به‌صورت سالانه حساب می‌شود و به آن نرخ بهرۀ سالانه نیز گفته می شود .

نرخ بهرۀ سالانه چه چیزی را محاسبه می‌کند؟

نرخ بهرۀ سالانه به‌صورت درصدی از میزان سرمایۀ پایه محاسبه و تعیین میشود . در واقع از طریق فرمول نرخ بهرۀ سالانه، هزینۀ وام‌گرفتن و ریسک کاهش ارزش پول وام گرفته‌شده محاسبه شده و از طرف وام‌گیرنده پرداخت می‌شود. همچنین،با توجه به این فرمول می‌توان نرخ بهرۀ پولی که فرد به‌عنوان سرمایۀ نقدی در بانک سرمایه گذاری می‌کند را نیز حساب کرد. این نرخ بهره نیز توسط بانک به حساب مشتری پرداخت می‌شود.
 

هدف از ایجاد نرخ بهره ی منفی چیست ؟

نرخ بهرۀ منفی در دوره‌های خاصی مانند رکود بازار، بحران اقتصادی و مواقعی که آیندۀ اقتصادی کشور نامعلوم باشد، با هدف جلوگیری از احتکار پول و رونق‌دادن به اقتصاد مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ زیرا مردم و سرمایه‌گذاران در زمان‌ بحران اقتصادی ترجیح میدهند به‌جای وارد کردن سرمایه به بازار، پول نقد را در حساب خود نگه‌داشته و به‌نوعی پول  خود را احتکار کنند.
سیاست نرخ بهره منفی یک سیاست پولی نامتعارف است که معمولا بر اساس آن، نرخ بهره اسمی هدف، به‌صورت منفی تعیین می‌شود. NIRP مخفف عبارت Negative Interest Rate Policy و به معنی سیاست نرخ بهره منفی است. این یعنی سپرده‌گذاران به‌‌جای این‌که بابت قراردادن سپرده‌های خود در بانک بهره دریافت کنند، برای سپرده کردن پول خود در یک حساب، باید هزینه نیز پرداخت کنند .
هنگامیکه این رکود به بیش از حد خود برسد ، بانک‌های مرکزی برای کنترل اوضاع اقتصادی و حمایت از تولید ، نرخ بهره را کاهش میدهند. در بعضی از موارد خاص، اگر رکود بیش از اندازه باشد یا کشور در یک بحران اقتصادی فرو رفته باشد، نرخ بهره را منفی درنظر می‌گیرند.

هدف از کاهش نرخ بهره چیست ؟

علاوه‌بر به‌کارگیری سیاست ایجاد نرخ بهرۀ منفی، کاهش نرخ بهره نیز یکی از راهکارهایی می باشد که بانک‌ها با هدف مبارزه با رکود از آن استفاده می‌کنند. ازآنجایی‌که با کاهش نرخ بهره میزان سود پس‌انداز کم می‌شود، تمایل به سرمایه‌گذاری سرمایۀ مازاد در افراد بیش‌تر خواهد شد؛ در این شرایط عرضۀ پول افزایش، تقاضای وام کاهش و رونق بازار سهام نیز بیش‌تر خواهد شد.

هدف از افزایش نرخ بهره چیست ؟

رای مبارزه با تورم شدید بانک‌ها ممکن است نرخ بهره را افزایش دهند، عرضه پول محدود می شود و تقاضای بیشتری برای وام اعلام می شود  . در یک اقتصاد با نرخ بهره بالا، مردم به پس انداز سرمایه مازاد خود روی می آورند. زیرا از نرخ سود پس انداز خود بیشتر سود دریافت می کنند تا دیگر سرمایه گذاری ها در چنین شرایطی بازار سهام صدمه می بیند زیرا سرمایه گذاران ترجیح می دهند پول خود را در جایی قرار دهند که ریسک پایین تری دارد.

سیاست های پولی

اهداف نرخ بهره ، یک ابزار مهم از سیاست پولی هستند و در هنگام برخورد با متغیرهایی مانند سرمایه‌گذاری، تورم و بیکاری در نظر گرفته می‌شوند. بانک‌های مرکزی کشورها در صورت تمایل برای افزایش سرمایه‌گذاری و مصرف در اقتصاد کشور، نرخ بهره را کاهش می‌دهند. با این حال، نرخ بهره پایین به عنوان سیاست کلان اقتصادی می‌تواند در خطر باشد و ممکن است منجر به ایجاد یک حباب اقتصادی شود که در آن حجم زیادی از سرمایه‌گذاری‌ها به بازار املاک و مستغلات و بازار سهام انتقال داده می‌شود. در اقتصادهای توسعه یافته، تنظیم نرخ بهره به‌طوری‌که برای حفظ تورم در محدوده هدف برای سلامت فعالیت‌های اقتصادی یا کاهش نرخ بهره هم ‌زمان با رشد اقتصادی برای محافظت از حرکت اقتصادی ساخته شده‌است.

نرخ بهره در اقتصاد خرد و کلان

چنانچه اندازه مبلغ بهره پرداختی به سرمایه بر حسب درصد بیان گردد  گفته می‌شود میزان نرخ از نگاه کلان و بنگاه‌های اقتصادی نر‌خ بهره قیمتی است که برای دریافت اعتبار یا پول پرداخت میشود و یا برخی در اصطلاح آن را هزینه اجاره پول بیان می‌کنند. از دیدگاه خانوارها می‌توان گفت این نر‌خ بهره پاداش به تعویق انداختن مصرف است. در این حالت بیانگر نرخی است که یک فرد می‌تواند قدرت خرید امروز را با انداختن مصرف کند یا مصرف کنونی خود را به تاخیر بیندازد. پس نرخ نقش متفاوت بین مصرف کنونی و پس‌انداز بازی می‌کند. در شناختی که از این نرخ به دست دو گروه بزرگ خانوارها و بنگاه‌های اقتصادی نگاه خاصی داشتند اما نکته قابل‌توجه این است که برای آن‌ها عام بهره بسیار با اهمیت است . در واقع این نر‌خ به آن‌ها علامت می‌دهد که چگونه تصمیم گیری کنند و در چه قیمتی پول را در اختیار قرار دهند و یا آن را قرض بگیرند. بازارهای مالی که در آن پول نقش کلیدی را بر عهده دارد، به نر‌خ بهره واکنش نشان می‌دهد. همچنین در ارتباط مهمی که بین پس‌اندازهای خانوارها و سرمایه‌گذاری بنگاه‌های اقتصادی برقرار می‌شود نقش تعیین‌کننده‌ای اجرا می‌کند.

رابطه ی نرخ بهره ی بانکی و بازار سرمایه

در ابتدای سال نرخ سود بین بانکی زیر ۱۰ درصد بود، اما به تدریج شاهد افزایش این نرخ و رسیدن به حدود ۲۲ درصد بودیم. حالا با توجه به اظهارات رئیس بانک مرکزی مبنی بر کاهش نرخ بهره بین بانکی می توان اینگونه دریافت کرد که انتظار می رود این عمل در ادامه باعث کاهش نرخ سود سپرده ها و نرخ بهره تسهیلات شود. این کاهش نرخ بهره از یک طرف باعث کاهش هزینه تامین مالی و سرمایه در گردش بنگاه‌های تولیدی اقتصاد می‌شود، و از این کانال بر روی رشد اقتصادی اثر مثبت می‌گذارد و از طرف دیگر هزینه فرصت نگهداری سرمایه در حسابهای سپرده را افزایش میدهد و می تواند فرصت مناسبی برای ورود پول های جدید به بازار سرمایه را فراهم کند. همچنین به طور منطقی با هر واحد کاهش در نرخ بهره , نسبت P/E کل بازار افزایش می یابد. زیرا هر چقدر که نرخ بهره کاهش یابد نرخ تنزیل جریان نقدی آتی نیز کاهش می یابد و در نهایت موجب افزایش قیمت سهم و نتیجتا افزایش این نسبت میشود. بنابراین تعداد شرکت های بیشتری زیر نسبت P/E کل بازار قرار میگیرد و جذابیت بازار بورس افزایش می یابد. گرچه افزایش و کاهش نرخ بهره به خودی خود باعث نمی‌شود که سرمایه ها به سمت بازار سرمایه روانه شوند، اما اگر شرایط شرکتهای بورسی از لحاظ بنیادی بهتر شوند و انتظارات سرمایه گذاران از آینده بازار نیز مثبت بنظر برسد می توان منتظر بود که این سرمایه ها به سمت بورس هدایت خواهند شد .نرخ بهره میتواند بر دیگر بازار ها جهت بدهد . زمانی که این نرخ افزایش می‌یابد، سرمایه‌گذاران نگهداری پول در بانک برایشان سودآوری بیشتر و ریسک کمتری دارد. افزایش این نرخ باعث کاهش فعالیت در بازارهای مالی و کاهش ارزش سهام و دیگر اوراق بهادار می‌شود.